.jpeg)
Hiện Trạng Xã Hội và Vấn Đề Pháp Lý
Dưới góc độ pháp luật, di sản chỉ bao gồm tài sản mà người chết để lại, tức là của cải vật chất. Tuy nhiên, dưới góc độ xã hội, “di sản” mà người chết để lại còn là một chiến trường đầy khốc liệt về tranh chấp thừa kế giữa những người thân của người này, bao gồm cả việc đấu tố, đánh chửi lẫn nhau. Nếu khi còn sống, người này không đưa ra một giải đáp hoàn chỉnh cho những thực cảnh sẽ diễn ra sau ngày họ tạ thế, thì xung đột là điều khó tránh khỏi.
Trừ những cái chết trẻ đột ngột do tai nạn hoặc bệnh lý bất thường, khi đã đến một độ tuổi nhất định nào đó, nhất là khi đang còn khỏe mạnh và minh mẫn, con người cần phải sớm đưa ra lời giải để “phòng hờ” những sự cố bất ngờ về sinh mệnh. Có ba vấn đề lớn trọng tâm cần phải giải quyết: (i) Tang lễ sẽ được tổ chức thế nào (nhận hay không nhận tiền phúng điếu, tiền phúng điếu đã nhận dùng vào việc gì, do ai quản lý? Chôn cất ở đâu?...); (ii) Ai sẽ là người đảm nhận việc thờ tự (thờ tự ở đâu? Cúng giỗ hàng năm ra sao?...); và (iii) Việc phân chia di sản (tài sản nào thuộc về ai? Chừng nào tiến hành phân chia…).
Lập Di Chúc: Một Biện Pháp Hiệu Quả
Thường khi lập di chúc tại Văn phòng công chứng, các bản di chúc chỉ tập trung vào vấn đề phân chia di sản, nên thực tế vẫn xảy ra tranh chấp với những vấn đề còn lại. Nhưng dẫu sao, việc giải quyết được dù chỉ vấn đề phân chia di sản cũng đã loại bỏ đi được nhiều tranh chấp, kiện tụng có thể phát sinh.
Người dân cần lưu ý rằng, di chúc chỉ phát sinh hiệu lực khi người lập di chúc qua đời, nên khi còn sống, người lập di chúc có quyền sửa đổi, bổ sung, hủy bỏ di chúc đã lập trước đó vào bất cứ lúc nào. Vì vậy, không cần lo lắng về vấn đề "nếu lỡ lập di chúc rồi, có đổi ý được không". Do đó, việc lập di chúc càng sớm càng tốt. So với việc tặng cho tài sản, việc lập di chúc có những ưu điểm nhất định, tuy nhiên cũng tùy vào từng trường hợp và hoàn cảnh cụ thể.
Nguyên Nhân Dẫn Đến Xung Đột
Một vấn đề thực tế là nhiều người khi còn sống không dám công khai việc chia tài sản cho người thân sau khi qua đời vì sợ sẽ xảy ra xung đột. Tuy nhiên, họ không hiểu rằng chính vì cái sợ đó mà sau này khi họ qua đời, sự xung đột lại càng bùng phát mạnh hơn. Bởi lẽ, họ là người để lại tài sản, họ còn không dám đặt vấn đề và thu dọn trước tàn cuộc, thì sau khi họ qua đời, còn ai đủ tư cách để làm được việc đó.
Một phần nguyên nhân lớn dẫn đến tình trạng này là do cách nuôi dạy con cái của cha mẹ. Nếu cha mẹ luôn truyền đạt cho con cái rằng sống ở đời phải có bản lĩnh, biết tự lập, không trông chờ vào tài sản mà cha mẹ để lại, thì ít nhiều sẽ hạn chế được những tranh chấp có thể xảy ra. Tuy nhiên, để phòng hờ, một bản di chúc chặt chẽ, tuân thủ đúng pháp luật, giải quyết những vấn đề như đã nói ở trên, vẫn là phương án cần được lựa chọn.
Hậu Quả của Tranh Chấp Di Sản
Khi “di sản xã hội” để lại chính là một “chiến trường về tranh chấp thừa kế”, là đấu tố, chửi đánh, tranh chấp lẫn nhau, thì kết cục sẽ là: tình thân bị chia cắt, cùng những đàm tiếu, khinh cười, xem thường của dư luận xã hội. Đây sẽ là vết nhơ, nếu không muốn nói là sự ô nhục về tình thân, rất khó để có thể gột rửa. Người ta sẽ đặt ra những thành kiến về nhân cách và phẩm hạnh, rằng đến anh em ruột thịt mà họ còn xâu xé nhau không thương tiếc, thì họ còn có thể tốt được với ai!
Một Vài Giải Pháp Đề Xuất
Để tránh những xung đột đau lòng sau khi người đã khuất, cần có những giải pháp hiệu quả từ cả cá nhân và xã hội:
1. Giáo Dục Gia Đình và Xã Hội: Cha mẹ cần giáo dục con cái về giá trị của sự tự lập và trách nhiệm cá nhân. Điều này không chỉ giúp hạn chế xung đột về tài sản mà còn giúp con cái trưởng thành với tư duy tự lập, không phụ thuộc vào tài sản của cha mẹ.
2. Lập Di Chúc và Kế Hoạch Di Sản: Người trưởng thành cần sớm lập di chúc, có kế hoạch rõ ràng và cụ thể về việc phân chia tài sản, thờ tự và tổ chức tang lễ. Di chúc nên được lập với sự tư vấn của luật sư để đảm bảo tính pháp lý và tránh những lỗ hổng có thể dẫn đến tranh chấp.
3. Công Khai và Minh Bạch: Trong gia đình, cần có sự minh bạch và công khai về tài sản và kế hoạch di sản. Điều này giúp các thành viên trong gia đình hiểu rõ quyền lợi và tránh những hiểu lầm không đáng có.
4. Tư Vấn Pháp Lý và Xã Hội: Các tổ chức tư vấn pháp lý và xã hội có thể giúp cung cấp thông tin và hỗ trợ về việc lập di chúc, giải quyết tranh chấp và giáo dục cộng đồng về tầm quan trọng của việc lập kế hoạch di sản.
5. Chính Sách và Pháp Luật: Cần có các chính sách và pháp luật hỗ trợ việc lập di chúc, giải quyết tranh chấp di sản một cách nhanh chóng và công bằng. Hệ thống pháp luật cần minh bạch và công khai các quy định liên quan đến di sản và thừa kế.
Kết Luận
Di sản của người đã khuất không chỉ là tài sản vật chất mà còn là trách nhiệm và di sản văn hóa mà họ để lại cho người thân. Việc không chuẩn bị kỹ lưỡng và rõ ràng về di sản có thể dẫn đến những tranh chấp và mất mát không chỉ về mặt tài sản mà còn về tình thân và danh dự gia đình. Vì vậy, việc lập kế hoạch di sản sớm và minh bạch là điều cần thiết để đảm bảo sự hòa thuận và tôn trọng lẫn nhau trong gia đình.
