Nhiếp ảnh gia Nguyễn Đạt là một nhân chứng lịch sử, nổi tiếng với bộ ảnh ghi lại những khoảnh khắc chân thực và sống động trong ngày 30/4/1975, khi Sài Gòn được giải phóng, đánh dấu sự kiện thống nhất Việt Nam. Dưới đây là thông tin chi tiết về ông và bộ ảnh lịch sử này, dựa trên các nguồn đáng tin cậy.
Tiểu sử và bối cảnh
Ông
Nguyễn Đình Đạt sinh năm 1957
- Học
lớp 8 -3 niên khóa 1971-1972 tại trường Lasan Taberd - Sài Gòn
%20truong%20Lasan%20Taberd__AIE.jpg)
Vị trí: cuối hàng
thứ 4
- Tuổi trẻ và đam mê nhiếp ảnh: Nguyễn Đạt sinh ra và lớn lên tại Sài Gòn (nay là TP. Hồ Chí Minh). Năm 1975, khi mới 19 tuổi, ông sống trên đường Trương Minh Giảng (nay là đường Lê Văn Sỹ, quận 3). Từ năm 12 tuổi, ông đã mê nhiếp ảnh, và đến năm 1974, ông theo học một khóa nhiếp ảnh chuyên về chụp chân dung và phóng sự, do Trung tá Nguyễn Ngọc Hạnh, một nhiếp ảnh gia quân đội Việt Nam Cộng hòa (VNCH), giảng dạy.[](https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cgrgdn0k7zno)[](https://tienphong.vn/bo-anh-lich-su-ngay-30-4-chua-tung-trien-lam-post1235406.tpo)
- Hoàn cảnh ngày 30/4/1975: Vào sáng ngày 30/4/1975,
khi nghe tiếng ồn ào ngoài đường và chứng kiến cảnh hai lính phi công VNCH cởi
bỏ đồng phục dưới hiên nhà hàng xóm, Nguyễn Đạt cảm nhận được sự thay đổi lịch
sử đang diễn ra. Với sự tò mò và đam mê, ông lấy máy ảnh Nikon FTN 50mm,
tự viết chữ “Phóng viên” trên một tấm giấy dán lên áo, và lao ra đường để ghi
lại những khoảnh khắc trọng đại.[](https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cgrgdn0k7zno)[](https://tienphong.vn/bo-anh-lich-su-ngay-30-4-chua-tung-trien-lam-post1235406.tpo)
Bộ ảnh ngày 30/4/1975
- Nội dung bộ ảnh:
Bộ ảnh của Nguyễn Đạt gồm hơn 30 tấm, ghi lại diễn biến trên đường phố
Sài Gòn trong ngày 30/4/1975, từ cảnh quân Giải phóng tiến vào thành phố, lính
VNCH tháo chạy hoặc cởi bỏ quân phục, đến hình ảnh người dân đổ ra đường trong
không khí hỗn loạn xen lẫn niềm vui. Một số bức ảnh tiêu biểu bao gồm:
- Cảnh lính VNCH tháo chạy: Hình ảnh một người lính VNCH đeo nhiều súng, bước đi trong
tâm trạng hoảng loạn.
- Quân Giải phóng tiến vào: Các chiến sĩ Giải phóng vẫy chào người dân, xe tăng và xe
tải chở bộ đội trên xa lộ Biên Hòa gần ngã tư Thủ Đức.
- Không khí đường phố: Người dân và thanh niên Sài Gòn tụ tập, tò mò quan sát,
hoặc leo lên xe tăng M48 bị bỏ lại trước Dinh Độc Lập. Một bức ảnh nổi bật chụp
tại cầu Thị Nghè, với chiếc nón của người lính Giải phóng, mang tính biểu
tượng.[](https://danviet.vn/day-la-nhung-hinh-anh-chan-thuc-nhat-trong-ngay-giai-phong-mien-nam-30-4-1975-20210428132019331.htm)[](https://seatimes.com.vn/trien-lam-bo-anh-quy-khoanh-khac-lich-su-sai-gon-30-4-1975-cua-nhiep-anh-gia-nguyen-dat/)
- Khoảnh khắc thư giãn của bộ đội: Một bức ảnh
chụp lúc 12h trưa tại giao lộ Yên Đỗ (nay là Lý Chí Thắng) và Hai Bà Trưng, cho
thấy các chiến sĩ Giải phóng nghỉ ngơi, mệt mỏi nhưng ánh mắt hân hoan.[](https://danviet.vn/day-la-nhung-hinh-anh-chan-thuc-nhat-trong-ngay-giai-phong-mien-nam-30-4-1975-20210428132019331.htm)
- Đặc điểm và giá trị: Bộ ảnh được đánh giá cao bởi
tính chân thực và nguyên bản, ghi lại “thời khắc giao thừa
giữa hai chế độ” (lời cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt). Nguyễn Đạt không chụp với
mục đích nghệ thuật mà để lưu giữ lịch sử, như ông chia sẻ: “Tôi chỉ nghĩ phải
giữ lại những gì đang diễn ra trước mắt để sau này con cháu có thể thấy, hiểu
và trân trọng thời khắc đất nước đổi thay.” Bộ ảnh được ví như một “thước phim
quay chậm” về ngày thống nhất, phản ánh sự hỗn loạn, đau thương, và niềm vui
hòa bình.[](https://seatimes.com.vn/trien-lam-bo-anh-quy-khoanh-khac-lich-su-sai-gon-30-4-1975-cua-nhiep-anh-gia-nguyen-dat/)[](https://thanhnien.vn/chum-anh-sai-gon-nhung-khoanh-khac-trong-ngay-30-4-1975-post552806.html)
Hành trình công bố bộ ảnh
- Lý do trì hoãn:
Sau khi tráng phim, Nguyễn Đạt dự định công bố bộ ảnh sau 10 năm, nhưng cảm
thấy thời điểm chưa phù hợp. Ông tiếp tục chờ đến 20, 25, 30 năm, và chỉ đến
năm 2015 (40 năm sau), ông mới đăng tải bộ ảnh lên Facebook, sau khi
được bạn bè trong Câu lạc bộ Xe cổ Sài Gòn khuyến khích.[](https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cgrgdn0k7zno)[](https://tienphong.vn/bo-anh-lich-su-ngay-30-4-chua-tung-trien-lam-post1235406.tpo)
- Sự đón nhận:
Bộ ảnh nhanh chóng thu hút sự chú ý. Báo Thanh Niên là cơ quan đầu tiên liên
hệ, sau đó là các báo khác và đài truyền hình. Bộ ảnh đã xuất hiện trong triển
lãm kỷ niệm 35 năm ngày thống nhất (2010) và đặc biệt là triển lãm “Khoảnh
khắc lịch sử Sài Gòn 30/4/1975” do Hội Nhiếp ảnh TP. Hồ Chí Minh tổ chức
ngày 25/4/2025, nhân dịp 50 năm thống nhất đất nước. Triển lãm này trưng bày 33
bức ảnh, lần đầu tiên được giới thiệu rộng rãi với công chúng.[](https://seatimes.com.vn/trien-lam-bo-anh-quy-khoanh-khac-lich-su-sai-gon-30-4-1975-cua-nhiep-anh-gia-nguyen-dat/)[](https://thanhnien.vn/chum-anh-sai-gon-nhung-khoanh-khac-trong-ngay-30-4-1975-post552806.html)
- Lưu trữ và ý nghĩa: Bộ ảnh được Viện Khoa học Lịch
sử và nhiều cơ quan thông tấn lưu trữ như tư liệu lịch sử quý giá.
Nguyễn Đạt cũng nỗ lực tìm kiếm các nhân vật trong ảnh để trao tặng họ những
bức ảnh như món quà kỷ niệm, nhưng đến nay vẫn chưa tìm được ai.[](https://tienphong.vn/bo-anh-lich-su-ngay-30-4-chua-tung-trien-lam-post1235406.tpo)
Cuộc sống sau 1975
- Nghề nghiệp: Sau ngày 30/4/1975, Nguyễn Đạt làm tài
xế cho Cty XNK Tổng hợp II - Bộ Thương mại. Đến thập niên 1980, ông được cất nhắc làm trưởng
phòng Kho vận. Ông nghỉ hưu vào năm 2006 và dành thời gian cho đam mê nhiếp ảnh
cũng như thú chơi xe cổ, trở thành thành viên Câu lạc bộ Xe cổ Sài Gòn.[](https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cgrgdn0k7zno)[](https://tienphong.vn/bo-anh-lich-su-ngay-30-4-chua-tung-trien-lam-post1235406.tpo)
- Quan điểm về chiến tranh:
Gần 70 tuổi, Nguyễn Đạt chia sẻ với BBC: “Cuộc chiến nào cũng đau thương mất
mát hết, có bên thắng, bên thua nhưng điều tôi mong ước nhất là hòa bình.” Bộ
ảnh của ông không chỉ ghi lại chiến thắng mà còn phản ánh nỗi buồn của những
người thuộc chế độ cũ, đúng như câu nói của ông Võ Văn Kiệt: “Có hàng triệu
người vui mà cũng có hàng triệu người buồn.”[](https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cgrgdn0k7zno)
Bình luận về đóng góp của Nguyễn Đạt
Nguyễn Đạt không phải là nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp khi
thực hiện bộ ảnh, nhưng tác phẩm của ông có giá trị lịch sử và nhân văn sâu
sắc:
- Tư liệu lịch sử:
Bộ ảnh là một trong những ghi chép hiếm hoi từ góc nhìn của một người dân Sài
Gòn, không thuộc bất kỳ lực lượng nào, mang đến cái nhìn trung thực về sự
chuyển giao giữa chiến tranh và hòa bình. Nó bổ sung cho các hình ảnh chính
thức từ Thông tấn xã Việt Nam hoặc các nhiếp ảnh gia quốc tế như Neil Davis và
Françoise Demulder.[](https://en.wikipedia.org/wiki/Fall_of_Saigon)[](https://nvsk.vnanet.vn/photo-anh-tu-lieu-ve-giai-phong-mien-nam-30-4-1975-1-39933.vna)
- Tính nhân văn:
Bộ ảnh không chỉ ca ngợi chiến thắng mà còn ghi lại sự hỗn loạn, nỗi sợ hãi của
lính VNCH, và niềm vui xen lẫn tò mò của người dân, thể hiện sự phức tạp của
thời khắc lịch sử. Điều này khiến bộ ảnh vượt lên trên tính chất tuyên truyền,
chạm đến cảm xúc của cả hai phía.
- Di sản cho hậu thế:
Triển lãm năm 2025 và sự lưu trữ của các cơ quan nghiên cứu cho thấy bộ ảnh là
nguồn tư liệu quý giá, giúp thế hệ sau hiểu rõ hơn về ngày 30/4/1975, không chỉ
như một chiến thắng quân sự mà còn là một sự kiện thay đổi vận mệnh dân tộc.
Kết luận
Nguyễn Đình Đạt là một nhiếp ảnh gia không chuyên nhưng đã
để lại di sản vô giá với bộ ảnh ngày 30/4/1975, ghi lại khoảnh khắc lịch sử Sài
Gòn chuyển giao giữa chiến tranh và hòa bình. Với hơn 30 bức ảnh chân thực, ông
không chỉ lưu giữ ký ức cho hậu thế mà còn truyền tải thông điệp về hòa bình và
đoàn kết. Bộ ảnh, được công bố rộng rãi sau 40 năm và triển lãm nhân dịp 50 năm
thống nhất, là minh chứng cho sức mạnh của nhiếp ảnh trong việc kể lại lịch sử.
Xem bộ ảnh
Chú thích ảnh:
1. 9 giờ sáng ngày 30/4/1975, quân lính dù VNCH đóng tại Hóc Môn di chuyển về hướng trung tâm thành phố Sài Gòn
2. 9 giờ sáng ngày 30/4/1975, lính dù VNCH từ trại Hoàng Hoa Thám-Tân Bình rút quân về hướng trung tâm Sài Gòn. Ảnh chụp trên đường Trương Minh Giảng, trước trường tiểu học Trương Minh Giảng, phía trong hẻm là trường Lê Bảo Tịnh.Xem ảnh mình lại nhớ người anh kế hơn mình một tuổi, anh trai mình cũng cởi bỏ quần áo lính "biệt động quân" từ Biên Hòa chạy về nhà tại Sài Gòn. Sau đó anh đi học cải tạo ba ngày rồi về quê vợ đi kinh tế mới. Anh mất ở tuổi 52, cả cuộc đời anh thật vất vả đáng thương.
3. 9 giờ sáng ngày 30/4/1975, khi hay tin quân giải phóng đã tiến vào Sài Gòn, người dân hoang mang lo sợ, tất cả những gì liên quan chế độ VNCH như hình ảnh, vật dụng, kỷ vật,... được ném bỏ hết ra đường. Một cảnh tượng càng làm cho mọi người hoang mang lo sợ nên cũng vứt bỏ theo.
4. Khoảng 10 giờ sáng ngày 30/4/1975. Quân giải phóng từ hướng Hóc Môn tiến vào trung tâm thành phố Sài Gòn đang đi ngang qua đường Trương Minh Giảng (Lê Văn Sỹ), quận 3. Phía trước các anh là các anh lính VNCH cởi áo đi trước.
5. Khoảng 10 giờ sáng ngày 30/4/1975 trên đường Trương Minh Giảng (Lê Văn Sỹ). Những người lính VNCH cởi bỏ hết quân phục đang đi về hướng trung tâm thành phố. Những số phận con người trong thời chiến, nhưng tất cả đều cùng người Mẹ Việt Nam sinh ra.
6. 10 giờ 30 sáng ngày 30/4/1975, những người lính VNCH cởi áo lính nhưng còn đeo thẻ bài trên cổ đang di chuyển về hướng trung tâm sài Gòn. Tất cả đều là con của những người Mẹ Việt Nam sinh ra.
7. Người lính VNCH cuối cùng tôi thấy, vào khoảng 10 giờ 30 ngày 30/4/1975. Quân lính VNCH vứt bỏ quân trang súng đạn nhưng còn sót một anh lính hai tay cầm hai khẩu M16, vai đeo hai khẩu chống tăng M72 đi trên đường nhưng không biết về đâu?Các cụ già và người đi đường đều tập trung nhìn tôi cầm máy ảnh đứng giữa đường tác nghiệp phóng sự (trên người tôi lúc ấy dán chữ phóng viên thật to phía trước ngực và phía sau lưng). Chỉ vài phút sau, quân Giải phóng đi bộ tiến vào chỉ cách sau lưng anh lính này chừng 500m.
8. Khoảng 11 giờ ngày 30/4/1975 trên đường Trương Minh Giảng (Lê Văn Sỹ ngày nay). Quân giải Phóng hướng từ Củ Chi tiến vào trung tâm thành phố.
9. Khoảng 11 giờ ngày 30/4/1975, quân giải phóng tiến vào trung tâm Sài Gòn đi từ hướng miền Tây qua đường Trương Minh Giảng, nay là Lê Văn Sỹ, quận 3
10. Khoảng 11 giờ ngày 30/4/1975, biệt động thành xuất hiện đồng loạt, quần áo như người dân Sài Gòn nhưng trang bị súng AK và B40, P64
11. Chia nhau điếu thuốc lá khi đã làm chủ tình hình, ảnh chụp vào lúc 12 giờ ngày 30/4/1975 tại ngã tư Hai Bà Trưng - Lý Chính Thắng, quận 1. Cuối đường Yên Đổ (Lý Chính Thắng) là Hai Bà Trưng, lúc ấy có chiếc tăng M113 đậu trước một ngôi nhà là tiệm phở Bình rất nổi tiếng cho tới nay, thấy rất đông người bu quanh nhưng không thấy có sự cố gì nên không chụp ảnh, bước tới vài chục mét thì chụp ảnh này. Sau đó tôi mới biết, tiệm phở Bình là "Trung tâm chỉ huy biệt động nội thành", sau đó được gắn bảng di tích cách mạng cho đến nay.
12. Phía sau chiếc jeep là xác người chết đã được trùm chiếu vào khoảng 12 giờ ngày 30/4/1975 tại ngã tư Phú Nhuận, Sài Gòn.
13. Trên đường Võ Di Nguy, Phú Nhuận vào khoảng 12 giờ ngày 30/4/1975
14. Chiếc nón cối của quân giải phóng tiến vào Sài Gòn ngày 30/4/1975. Chụp tại cầu Thị Nghè với dòng chữ: phất cao cờ quyết thắng, đánh mạnh, đánh nhanh, đánh chắc, táo bạo, thọc sâu vào sào huyệt địch sớm nhất, lập công cao nhất chào mừng 4 ngày kỷ niệm lớn 1/5; 7/5 và 19/5.
15. Khoảng 14 giờ chiều ngày 30/4/1975 tại ngã tư Phú Nhuận. Chiếc xe tăng M48 của lính VNCH bỏ lại trên đường còn nguyên súng đạn trên xe, một số thanh niên và trẻ em tò mò leo lên nghịch phá.Trên đường xuất hiện những lá cờ Giải phóng xanh đỏ với sao vàng được gắn trên xe máy của hai người đàn ông đang di chuyển.
16. Khoảng 14 giờ ngày 30/4/1975, người dân tập trung vào khu vực Dinh Độc lập xem thời sự.
17. Dinh Độc Lập ngày 30/4/1975 lúc 14 giờ
18. Những người lính giải phóng trên xa lộ Biên Hòa, đoạn gần Ngã tư Thủ Đức.
19. Ảnh chụp vào lúc 15 giờ ngày 30/4/1975 tại khu vực nhà máy xi măng Hà Tiên-Thủ Đức, ngay trạm thu phí xa lộ Hà Nội hiện nay.
20. Một chiếc xe Jeep chở các phóng viên nước ngoài đưa tin ngày 30/4 trên đường Hai Bà Trưng.
21. Buổi chiều ngày 1/5/1975 tại ngã tư Phan Thanh Giản (Điện Biên Phủ) và Trần Quốc Thảo. Hai anh bộ đội đi xe máy nhưng không biết sang số, xe cứ chồm lên rồi tắt máy, cứ loay hoay mãi, mọi người đứng nhìn chỉ trỏ lung tung. Anh ngồi sau móc súng ngắn nên cũng ngán không dám tới gần.
