Phần 1: Thấu Hiểu Gốc Rễ Vấn Đề
Trước khi hành động, hãy hiểu "tại
sao" họ lại như vậy. Hành vi của họ thường xuất phát từ:
·
Họ
thường không muốn nghe góp ý, dễ cảm thấy bị xúc phạm.
·
Nỗi sợ bị kiểm
soát: Họ chống đối để khẳng định sự
độc lập và quyền tự chủ.
·
Cái tôi lớn
(Ego): Có
xu hướng khẳng định cái tôi mạnh, thích làm theo ý mình. Họ xem
việc thừa nhận sai lầm hoặc nghe theo người khác là một sự yếu đuối, làm tổn
hại đến hình ảnh bản thân.
·
Nhiều
khi phản ứng nổi loạn chỉ để chứng minh “tôi khác bạn”, chứ không
hẳn vì ý kiến của họ đúng.
·
Tư duy cứng nhắc: Họ tin rằng chỉ có một cách làm
đúng (là cách của họ) và khó chấp nhận các quan điểm đa chiều.
·
Phản kháng tâm lý: Khi bị ép buộc, họ sẽ tự động làm
ngược lại để chứng tỏ quyền tự do của mình.
Bên trong thường là sự nhạy cảm
và thiếu tin tưởng vào người khác.
Nhận thức rõ điều này sẽ giúp bạn kiên nhẫn và tránh đối
đầu không cần thiết.
Nguyên tắc vàng: Mọi chiến lược giao tiếp đều phải nhắm đến việc giảm
sự phòng thủ và tăng cảm giác được tôn trọng, tự chủ cho họ.
Phần 2: Sáu Nguyên Tắc Vàng Cần Nắm
1.
Tôn Trọng
Trước, Góp Ý Sau: Luôn bắt đầu bằng
sự công nhận, dù là nhỏ nhất.
2.
Trao Quyền
Kiểm Soát, lựa chọn: Hãy để họ cảm
thấy mình là người ra quyết định cuối cùng.
3.
Biến "Đối
Thủ" Thành "Đồng Đội":
Tập trung vào mục tiêu chung, không phải vào khác biệt cá nhân.
4. Tập trung vào hành vi, không phán xét con
người: nói “việc này chưa
hiệu quả” thay vì “bạn lúc nào cũng sai”.
5. Khen ngợi đúng lúc: khi họ hợp tác, hãy công nhận cụ thể nỗ lực
của họ.
6.
Kiên Nhẫn và
Bình Tĩnh: Nóng giận chỉ đổ thêm dầu
vào lửa. Nếu căng thẳng, hãy tạm dừng.
Phần 3: Chiến Lược Giao Tiếp Từng Bước
Giai đoạn 1: Mở Đầu Cuộc Trò Chuyện (Phá
Băng Phòng Thủ)
Mục tiêu là tạo ra một không khí an toàn, cho
thấy bạn đến để hợp tác, không phải để chỉ trích.
|
NÊN LÀM 👍 |
KHÔNG NÊN LÀM 👎 |
|
Bắt đầu bằng sự đồng
tình, công nhận. "Em thấy ý tưởng của
anh rất táo bạo và có thể giải quyết nhanh vấn đề. Em rất trân trọng điều
đó..." |
Đi thẳng vào chỉ trích. "Cách của anh sai rồi."
hoặc "Anh lại làm thế à?" |
|
Sử dụng ngôn ngữ hợp
tác. "Chúng ta hãy cùng
xem xét vấn đề này nhé." |
Sử dụng ngôn ngữ đối đầu. "Tôi cần nói chuyện
với anh về cách làm của anh." |
|
Hỏi về quan điểm của họ
trước. "Anh có thể chia sẻ
thêm về lý do anh chọn phương án này không ạ?" |
Áp đặt quan điểm của
mình ngay lập tức. "Em nghĩ chúng ta
phải làm theo cách này..." |
Giai đoạn 2: Trình Bày & Thuyết Phục (Dẫn
Dắt một cách Khéo Léo)
Đây là lúc bạn đưa ra ý kiến của mình, nhưng
theo một cách khiến họ muốn lắng nghe.
Kỹ thuật 1: Đặt Câu Hỏi Gợi Mở (Thay vì ra
lệnh)
Hãy để họ tự suy nghĩ và tìm ra câu trả lời.
·
Thay vì: "Chúng ta không đủ ngân sách cho việc
này."
·
Hãy hỏi: "Với ngân sách hiện tại của chúng ta, anh
nghĩ làm thế nào để tối ưu hóa chi phí cho ý tưởng này ạ?"
·
Thay vì: "Kế hoạch này sẽ thất bại."
·
Hãy hỏi: "Em thấy kế hoạch này có nhiều điểm hay. Để
nó hoàn hảo hơn nữa, anh nghĩ chúng ta có cần lường trước những rủi ro nào
không?"
Kỹ thuật 2: Đưa Ra Lựa Chọn (Trao quyền
quyết định)
Con người thích cảm giác được kiểm soát. Hãy
đưa ra 2-3 lựa chọn mà bạn đều chấp nhận được.
·
Thay vì: "Anh phải gửi báo cáo vào thứ Sáu."
·
Hãy nói: "Để tiện cho cả team, anh có thể gửi báo cáo
vào cuối ngày thứ Năm hoặc trưa thứ Sáu được không? Anh thấy thời gian nào
thuận tiện hơn?"
Kỹ thuật 3: Dùng Dữ Liệu Khách Quan (Sự
thật không mang tính công kích)
Số liệu, dẫn chứng cụ thể có sức nặng hơn
nhiều so với ý kiến cá nhân.
·
Thay vì: "Em thấy chiến dịch quảng cáo này không hiệu
quả."
·
Hãy nói: "Theo báo cáo tuần trước, tỷ lệ chuyển đổi
của chiến dịch A là 2%, trong khi chiến dịch B đạt 5%. Chúng ta thử phân tích
xem tại sao có sự khác biệt này nhé."
Kỹ thuật 4: Liên Kết Tới Mục Tiêu Chung
(Biến họ thành đồng đội)
Nhấn mạnh rằng bạn và họ đang cùng trên một
con thuyền.
·
Thay vì: "Em không đồng ý với cách làm của anh."
·
Hãy nói: "Mục tiêu chung của chúng ta là tăng doanh số
20% trong quý này. Để đạt được điều đó, anh nghĩ sao nếu chúng ta thử nghiệm
thêm phương án X bên cạnh phương án của anh?"
Phần 4: Chiến lược xử lý các Tình Huống khó
1
·
Khi họ bắt đầu
gắt gỏng, công kích cá nhân:
o
Giữ bình tĩnh: Đừng phản ứng lại một cách cảm tính.
o
Tái định hướng
cuộc trò chuyện: "Em hiểu là
anh đang cảm thấy không thoải mái. Hãy tạm gác cảm xúc qua một bên và tập trung
vào dữ liệu của vấn đề."
·
Khi họ hoàn
toàn bác bỏ ("Không!"):
o
Tìm hiểu lý
do: "Em có thể hiểu rõ hơn về
lý do anh cảm thấy phương án này không phù hợp được không ạ?"
o
Đề nghị một
thử nghiệm nhỏ: "Vậy chúng ta
thử áp dụng cách này cho một dự án nhỏ trước để xem kết quả thế nào được không
anh?"
·
Khi cuộc nói
chuyện đi vào ngõ cụt:
o
Biết điểm
dừng: "Có vẻ như hôm nay
chúng ta chưa tìm được tiếng nói chung. Hay là chúng ta tạm dừng ở đây, suy
nghĩ thêm và sẽ quay lại vấn đề này vào ngày mai?"
Phần 5: Chiến lược xử lý các Tình Huống khó
2
|
Tình huống |
Cách tiếp cận hiệu quả |
Câu gợi ý |
Tránh nói |
|
Khi họ trình bày ý kiến trái chiều |
Thừa nhận trước rồi bổ sung nhẹ |
“Ý bạn cũng có lý, mình bổ sung thêm chỗ này
cho đầy đủ.” |
“Bạn nói sai rồi.” |
|
Khi cần góp ý/phê bình |
Nhẹ nhàng, nói về việc, không chê người |
“Lần này mình thấy chỗ này chưa ổn, thử
chỉnh thế này xem sao?” |
“Bạn chẳng bao giờ làm được cái gì ra hồn.” |
|
Khi họ nổi giận, phản ứng mạnh |
Lắng nghe, tạm hoãn, không tranh cãi tay đôi |
“Mình nghĩ giờ chưa tiện bàn tiếp, chút nữa
trao đổi lại nhé.” |
“Im đi, phải nghe lời tôi.” |
|
Khi cần hợp tác |
Cho lựa chọn để họ quyết định |
“Bạn thích bắt đầu bằng cách A hay B trước?” |
“Chỉ có một cách, phải làm theo.” |
|
Khi họ làm đúng/hợp tác |
Khen cụ thể, công nhận |
“Mình thấy lần này bạn kiên nhẫn hơn, kết
quả tốt hơn nhiều.” |
“Lần này làm đúng thì có gì ghê gớm đâu.” |
Lời Kết
Người chống đối/nổi loạn không
hẳn là xấu – nhiều khi họ chỉ muốn được thừa nhận. Giao tiếp với mẫu người này là một nghệ thuật đòi
hỏi sự kiên nhẫn và thông minh cảm xúc. Đừng nản lòng. Mỗi cuộc trò chuyện là
một cơ hội để bạn rèn luyện kỹ năng của mình.
Hãy nhớ: Bạn không thể thay đổi tính cách của một người, nhưng bạn hoàn toàn có
thể thay đổi cách bạn giao tiếp để đạt được kết quả tốt hơn. Chúc bạn thành
công!
