SO SÁNH PI NETWORK VÀ STELLAR

SO SÁNH PI NETWORK VÀ STELLAR

Hôm nay, trong lúc ăn trưa, tôi đã suy nghĩ rất kỹ về Sách Trắng (White Paper) của Pi Network. Điều này giúp tôi hiểu rõ hơn lý do Pi Network ra đời và chúng ta đang ở giai đoạn nào trong quá trình phát triển của nó.

Để bắt đầu, chúng ta cần biết có hai loại sổ cái phân tán (distributed ledger) cơ bản, được vận hành bởi các nút (nodes):

Loại 1: Cơ chế cạnh tranh (Bitcoin)

• Một nút (máy tính) sẽ tìm ra một khối giao dịch mới.
• Các nút còn lại sẽ xác nhận khối đó.
• Các nút cạnh tranh với nhau để tìm ra khối mới đầu tiên.
• Đây là cách mà mạng lưới Bitcoin hoạt động.
• Hoạt động này tiêu tốn rất nhiều năng lượng điện, ví dụ như các trang trại đào Bitcoin có thể sử dụng lượng điện tương đương cả một quốc gia như Thụy Sĩ.

Loại 2: Cơ chế đồng thuận (Stellar và Pi)

• Các nút đều có khả năng tìm ra khối giao dịch mới.
• Các nút không cạnh tranh trực tiếp với nhau.
• Khi một nút tìm ra khối mới, nó sẽ gửi thông báo đến các nút khác để yêu cầu xác nhận.
• Các nút này "tin tưởng" lẫn nhau dựa trên một mô hình phân tán, không tập trung quyền lực vào một nút duy nhất.
• Các nút sẽ tiến hành bầu chọn để xác nhận khối giao dịch vừa được tìm thấy.
• Đây là cách mà mạng lưới Stellar hoạt động, và Pi Network cũng sử dụng cơ chế này.

Tuy nhiên, điều này đặt ra một câu hỏi: Nếu đã có Stellar, vậy Pi Network ra đời để làm gì?

Stellar là một dự án công nghệ lớn, đang không ngừng phát triển và hoàn thiện. Nó đã được nhiều công ty lớn trong lĩnh vực thanh toán quốc tế công nhận và có vị thế vững chắc. Nếu người sáng lập Pi Network, Tiến sĩ Nicolas Kokkalis, không mang đến điều gì mới mẻ hoặc cải tiến được những hạn chế của Stellar, thì có lẽ Pi Network không thực sự cần thiết.

Nhưng khi đọc kỹ Sách Trắng của Pi Network, chúng ta thấy đây là một dự án có tầm nhìn dài hạn. Tiến sĩ Nicolas đã chỉ ra những điểm khác biệt quan trọng giữa Stellar và Pi, giúp chúng ta thấy được những ưu điểm mà Pi Network có nhưng Stellar thì không. Hãy cùng xem xét sự khác biệt này:

1. Giao thức hoạt động

Cả Stellar và Pi Network đều sử dụng Stellar Consensus Protocol (SCP) làm nền tảng cho cơ chế đồng thuận. Tuy nhiên, cách triển khai và mục tiêu của chúng khác nhau:

• Stellar: SCP trong Stellar dựa trên khái niệm quorum slices (lát cắt định số) và quorum intersection (giao định số). Điều này cho phép các nút đạt được sự đồng thuận mà không cần quá trình "đào" tốn kém năng lượng như Bitcoin (Proof-of-Work - PoW). Các nút trong mạng Stellar thường là các tổ chức hoặc công ty lớn (ví dụ: IBM) có độ tin cậy cao. Mạng lưới này được thiết kế để xử lý các giao dịch tài chính nhanh chóng, hiệu quả và bảo mật. Mỗi nút sẽ chọn một nhóm các nút khác mà nó tin tưởng (quorum slice), và sự đồng thuận đạt được khi các nhóm này có ít nhất một nút chung.
• Pi Network: Pi Network đã cải tiến SCP để phù hợp với mục tiêu cho phép mọi người tham gia vào mạng lưới thông qua các thiết bị cá nhân (điện thoại, máy tính xách tay). Thay vì chỉ dựa vào các nút là tổ chức lớn như Stellar, Pi Network mở rộng mạng lưới bằng cách đưa vào khái niệm trust graph (đồ thị tin cậy) được xây dựng bởi chính những người dùng (Contributors). Các nút trong Pi Network sử dụng thông tin từ trust graph này để thiết lập kết nối của chúng, nhằm đảm bảo tính phi tập trung và khả năng tiếp cận cho người dùng thông thường. Vì vậy, khi bạn chạy nút Pi, nó cần liên kết với tài khoản Pi của bạn.
• Khác biệt chính:
• Stellar hướng đến một mạng lưới chuyên nghiệp, tập trung vào các tổ chức lớn.
• Pi Network mở rộng SCP để bao gồm các thiết bị cá nhân, tạo ra một hệ thống phi tập trung hơn nữa với sự tham gia của cộng đồng.

2. Các vai trò trong mạng

• Stellar: Chỉ có hai vai trò chính trong mạng Stellar:
• Validator (Trình xác thực): Các nút tham gia trực tiếp vào quá trình đồng thuận.
• Observer (Trình quan sát): Các nút chỉ theo dõi và truy vấn trạng thái mạng mà không ảnh hưởng đến đồng thuận. Các nút này thường được vận hành bởi các tổ chức tài chính hoặc công ty lớn, với mục tiêu tối ưu hóa hiệu suất và độ tin cậy.
• Pi Network: Pi Network giới thiệu bốn vai trò để khuyến khích sự tham gia của cá nhân:
• Pioneer (Người tiên phong): Người dùng ứng dụng di động, xác nhận danh tính hàng ngày và thực hiện giao dịch.
• Contributor (Người đóng góp): Người dùng hoàn thành vòng tròn bảo mật (security circle) với 5 người, giúp xây dựng trust graph toàn cầu.
• Ambassador (Đại sứ): Người dùng giới thiệu người mới tham gia mạng lưới.
• Node (Nút): Người dùng chạy phần mềm nút trên máy tính, tham gia vào SCP và sử dụng trust graph để kết nối với mạng chính. Một người dùng có thể đảm nhận nhiều vai trò cùng lúc, và tất cả đều được thưởng Pi mới được tạo ra hàng ngày nếu tham gia tích cực.
• Khác biệt chính:
• Stellar có cấu trúc đơn giản với ít vai trò, tập trung vào các nút chuyên nghiệp.
• Pi Network phức tạp hơn với nhiều vai trò, nhằm khuyến khích sự tham gia rộng rãi từ cộng đồng người dùng cá nhân.

3. Trust Graph và Quorum Slices

• Stellar: Các nút trong Stellar tự chọn quorum slices (những nút mà chúng tin tưởng) dựa trên độ tin cậy thực tế, thường là các tổ chức uy tín. Sự đồng thuận được đảm bảo thông qua quorum intersection, nghĩa là bất kỳ hai quorum nào cũng phải có ít nhất một nút chung.
• Pi Network: Pi Network bổ sung trust graph – một mạng lưới tin cậy được xây dựng từ danh sách các mối quan hệ tin cậy do những người đóng góp cung cấp. Các nút Pi sử dụng trust graph này để quyết định cách thiết lập quorum slices của chúng, thay vì chỉ dựa vào sự tin tưởng trực tiếp như Stellar. Điều này giúp các nút cá nhân (chạy trên các thiết bị thông thường) vẫn có thể kết nối an toàn với mạng chính.
• Khác biệt chính:
• Stellar dựa vào sự tin tưởng trực tiếp giữa các nút là tổ chức.
• Pi Network tận dụng trust graph từ cộng đồng để hỗ trợ các nút cá nhân, tăng tính phi tập trung.

4. Mục tiêu và đối tượng người dùng

• Stellar: Được thiết kế để hỗ trợ các giao dịch tài chính xuyên biên giới nhanh chóng và chi phí thấp (ví dụ: chuyển tiền quốc tế). Đối tượng chính là các ngân hàng, tổ chức tài chính và doanh nghiệp. Tốc độ xử lý giao dịch của Stellar rất nhanh (3-5 giây mỗi khối) và có khả năng xử lý hàng nghìn giao dịch mỗi giây.
• Pi Network: Mục tiêu của Pi Network là tạo ra một loại tiền điện tử dễ tiếp cận cho mọi người. Nó cho phép cá nhân "đào" Pi trên thiết bị di động mà không cần phần cứng chuyên dụng như Bitcoin. Đối tượng chính là người dùng cá nhân, đặc biệt là những người không có nhiều kiến thức kỹ thuật về tiền điện tử. Tính năng "đào" ở đây được hiểu rộng hơn, bao gồm việc tham gia vào mạng lưới (không dựa trên PoW mà dựa trên SCP và sự đóng góp hàng ngày).
• Khác biệt chính:
• Stellar tập trung vào hiệu suất tài chính cho các tổ chức.
• Pi Network ưu tiên khả năng tiếp cận và sự tham gia của người dùng cá nhân.

5. Phân phối phần thưởng

• Stellar: Stellar sử dụng SCP để tính toán lạm phát và phân phối Lumens (XLM, đồng tiền của Stellar) định kỳ cho những người nắm giữ Lumens dựa trên số dư của họ. Không có khái niệm "đào" như Bitcoin hay Pi; phần thưởng chủ yếu dành cho các Validator (trình xác thực) để duy trì mạng lưới.
• Pi Network: Pi Network phân phối Pi mới được tạo ra hàng ngày cho tất cả các vai trò (Pioneer, Contributor, Ambassador, Node) dựa trên mức độ đóng góp của họ. Không giống như Bitcoin (chỉ một người đào được thưởng mỗi 10 phút), Pi Network không cần các nhóm đào (mining pool) và đảm bảo phần thưởng công bằng hơn cho tất cả những người tham gia.

6. Khả năng mở rộng

• Stellar: Được tối ưu hóa để xử lý giao dịch nhanh (3-5 giây mỗi khối) với số lượng nút giới hạn, chủ yếu là các tổ chức có máy chủ mạnh. Tuy nhiên, khi số lượng nút tăng lên, số lượng thông điệp mạng cần trao đổi cũng tăng, điều này có thể làm giảm tốc độ đồng thuận.
• Pi Network: Pi Network đặt mục tiêu mở rộng với số lượng nút lớn hơn nhiều so với Stellar, bao gồm cả các thiết bị cá nhân có cấu hình yếu hơn. Điều này tạo ra thách thức lớn hơn về khả năng mở rộng, vì số lượng thông điệp mạng sẽ tăng lên rất nhiều.
• Khác biệt chính:
• Stellar ưu tiên tốc độ với số lượng nút hạn chế.
• Pi Network ưu tiên quy mô với số lượng nút lớn hơn, chấp nhận đánh đổi về tốc độ để tăng tính phi tập trung.

7. Kết luận:

Qua những so sánh trên, hy vọng các bạn đã hiểu rõ hơn về sự khác biệt cơ bản giữa Pi Network và Stellar. Từ đó, chúng ta cũng thấy được lý do tại sao Pi Network ra đời: để công nghệ blockchain và tiền điện tử có thể trở nên phi tập trung hơn, gần với lý tưởng ban đầu của những người sáng lập ra công nghệ này.

Pi Network là một phát minh mới, theo đúng nghĩa và với ý nghĩa tích cực nhất. Nó không chỉ là về tiền bạc hay một hệ sinh thái, mà là một dự án thực sự lớn và có tiềm năng vượt xa những gì chúng ta có thể tưởng tượng.

Ngay cả khi đã ra mắt mạng chính mở (open mainnet), Pi Network vẫn đang ở giai đoạn đầu của quá trình phát triển!

(Hình ảnh minh họa: sơ đồ mạng của Stellar và sơ đồ mạng phức tạp hơn nhiều của Pi Network)

Hy vọng phần viết lại này rõ ràng và dễ hiểu hơn cho bạn và mọi người.

 Theo FB Hai Le

 Dưới đây là bảng so sánh tóm tắt những điểm khác biệt chính giữa Pi Network và Stellar:

Tính năng	Pi Network	Stellar
Giao thức hoạt động	Cải tiến SCP để phù hợp với thiết bị cá nhân, sử dụng Trust Graph.	Dựa trên SCP với Quorum Slices và Quorum Intersection, tập trung vào tổ chức.
Vai trò trong mạng	Pioneer, Contributor, Ambassador, Node - khuyến khích sự tham gia cá nhân.	Validator, Observer - tập trung vào các nút chuyên nghiệp.
Trust Graph	Sử dụng Trust Graph được xây dựng bởi cộng đồng để cấu hình Quorum Slices.	Dựa vào sự tin tưởng trực tiếp giữa các nút tổ chức để chọn Quorum Slices.
Mục tiêu	Tiền điện tử dễ tiếp cận cho mọi người, "đào" trên thiết bị di động.	Giao dịch tài chính xuyên biên giới nhanh chóng và chi phí thấp cho tổ chức.
Đối tượng	Người dùng cá nhân, đặc biệt người không chuyên về kỹ thuật.	Ngân hàng, tổ chức tài chính, doanh nghiệp.
Phân phối thưởng	Thưởng Pi mới hàng ngày cho tất cả các vai trò dựa trên đóng góp.	Phân phối Lumens định kỳ cho người nắm giữ, thưởng cho Validators.
Khả năng mở rộng	Ưu tiên quy mô lớn với nhiều nút cá nhân, chấp nhận đánh đổi tốc độ.	Ưu tiên tốc độ với số lượng nút giới hạn là các tổ chức mạnh.